Stedentrip Warschau

Natascha van Dam op 07 August 2017
Warschau: Een heel verassende stad. Bij Polen dacht ik voornamelijk aan grijze oude gebouwen. Dat is maar een klein onderdeel van Warschau. De gebouwen zijn een mix van de sovjet tijd en hele nieuwe gebouwen. Dit zorgt ervoor dat er veel afwisseling is in het straatbeeld.

De verwoeste binnenstad van Warschau is na de oorlog nauwkeurig hersteld. Ook veel paleizen zijn weer opgebouwd, maar meer dan voorheen domineren ruime parken en pleinen. En pal achter de gereconstrueerde gevels beginnen de communistische bouwblokken al. Warschau is een stad van de Polen zelf, de sfeer in het oude centrum is ingetogen.

In de Poolse hoofdstad is het verleden duidelijk aanwezig, in wat je ziet en in wat niet meer te zien is. Sommige wijken zijn in de Tweede Wereldoorlog geheel weggevaagd, andere werden zwaar beschadigd. In totaal werd een derde van de gebouwen in de stad geheel verwoest. De Nazi's hebben vooral de historisch waardevolle gebouwen planmatig vernietigd. Ze begonnen september 1939 al meteen met de belangrijkste culturele gebouwen: het Koninklijk Paleis en de Philharmonie. Februari 1940 ontvouwden ze een plan om Warschau in een Duitse stad te transformeren, waarin 100.000 Duitsers en enkele honderdduizenden Poolse slaven zouden moeten wonen. Nog tragischer dan de verwoesting van gebouwen is het aantal burgers dat de dood vond. Woonden er in 1940 nog 1,5 miljoen mensen in Warschau, in 1945 waren dat er 650.000 minder. Naast 400.000 joden vonden zo'n 200.000 andere Polen de dood tijdens de oorlog.

De geheel verwoeste binnenstad is na de oorlog nauwkeurig hersteld, niet in de staat die ze in 1939 had maar veelal in een eerdere stijl. Zo kreeg de Johannes de Doper-basiliek in het centrum na de herbouw z'n middeleeuwse bakstenen uiterlijk terug, in plaats van het neo-gotische van voor de oorlog. Ook de beroemde markt en de directe omgeving daarvan binnen de oude wallen is herbouwd, evenals de nieuwe stad ten noorden ervan. Wanneer wij in het centrum zijn komen we als eerste aan bij het slotplein met zijn mooie gebouwen erom heen, ook hebben we vanaf hier een mooi uitzicht over het nieuwe voetbalstadion van Warschau. We maken er een aantal foto’s en lopen dan verder het centrum in. We bezoeken o.a. het oude gedeelte van Warschau en een kerk waar op dat moment een mis word gehouden.

We liepen verder langs het Presidentiële Paleis en bracht een bezoek aan het monument ter nagedachtenis van de onbekende soldaat dat pertinent bewaakt werd door twee militaire wachtlopers. Nog even gepauzeerd op één van de typische bankjes in Warschau daar wanneer je op een knopje druk Chopin het trommelvlies teisterde. Niet dat mijn kennis van klassieke muziek zo groot is, maar heel Warschau stond ongeveer in het teken van deze componist die vlakbij Warschau werd geboren.

Het hart van Chopin rust in de Heilig Kruiskerk te Warschau, gesitueerd in de de statige Krakowskie Przedmiescie straat. Het Chopin monument staat in het Lazienki Park, vlak bij het Waterpaleis en andere prachtige gebouwen. Het Chopin museum is een geweldig interactief museum, helaas tijdens mijn bezoek grotendeels ontoegankelijk, maar dan nog heb ik er uren gespendeerd. In eerder genoemde chique straat is het appartement te bezoeken waar ooit de jonge Chopin met zijn familie woonde, in een heel groot pand dat nu dienst doet als kunstacademie.

De winkelstraat Nowy Swiat is ook hersteld en ziet er eveneens anders uit dan in 1939. De gevels zijn uniformer en lager, wat de straat een wat saai uiterlijk geeft. Door de poorten van de gereconstrueerde gevels zie je duidelijk dat daarachter de nieuwbouw al begint. Zodra je iets westelijk van het herstelde centrum komt, ervaar je wat hier de laatste 60 jaar heeft plaatsgevonden. Het oude gedeelte houdt erg abrupt op en maakt plaats voor Stalinistische nieuwbouw. Dit soort boulevards is duidelijk mede aangelegd om ze voor parades te gebruiken.

Verder westwaarts, waar vroeger het joodse getto was, ligt nu een wijk met flatblokken en veel groen. Alleen straatnamen als Mila en enkele gedenktekens herinneren nog aan het verleden. Warschau is een groene stad met veel mooie parken. Deels bestonden deze al voor de Tweede Wereldoorlog, zoals het Lazienkowski- park. In de lanen rond het Lazienki- paleis flaneren op zondag gezinnen, oude vrouwtjes, verliefden en een enkele verdwaalde toerist. Het Lazienki-paleis is van oorsprong een badhuis, dat in 1683 werd ontworpen door de Nederlander Tilman van Gameren. In 1764 kocht koning Poniatowski het, de trend volgend van de rijken om buiten de stad te gaan wonen. Koning Poniatowski liet het badhuis naar zijn eigen smaak tot paleis verbouwen. In de oorlog werd het verwoest en daarna weer herbouwd, zoals de meeste paleizen.

Het Saski-paleis werd echter niet herbouwd. Op de plaats waar het stond ligt nu een groot plein, het Pilsudskiego-plein. Van het paleis resteren alleen nog enkele poortjes, die sinds 1918 het graf van de onbekende soldaat vormen. Op de zuilen staan de namen van alle veldslagen waarbij Polen betrokken waren. Erachter ligt nog steeds de paleistuin, als zoveelste groene oase in de stad.

Warschau dankt haar open karakter deels aan de Tweede Wereldoorlog, maar voor een ander deel aan stedenbouwkundige ingrepen in de jaren vijftig. Het duidelijkst is dit te zien rond het Palac Kultury; ook een paleis, maar dan van de communisten.

Van de oude paleizen in Warschau is Wilanow het enige dat niet verwoest is geweest. Dit paleis ligt dan ook niet in het centrum maar aan de rand van de stad. Het is een interessant paleis, gebouwd door koning Jan Sobieski, die in 1672 het Turkse leger versloeg. Van deze slag is in het paleis een maquette te zien. Na die overwinning werd de Turkse mode populair, wat je goed kan zien op enkele van de vele schilderijen in het paleis. Sobieski verzamelde deze schilderijen zelf. Het paleis en de tuinen zijn geïnspireerd op de Italiaanse villa's (Wilanow is Pools voor Villa Nova) en werden ook door een Italiaan ontworpen. In 1730 woonde August II van Saksen (bijgenaamd 'der Starke' ) in het paleis, waar hij ondermeer concerten organiseerde. Zijn hoofdresidentie was in Dresden, waar ook nu nog de gevolgen van zijn bouwwoede zichtbaar zijn. August had ook grootse bouwplannen in Warschau, waaruit het Saski-paleis is voortgekomen.

Warschau is leuk om aan te doen als een stedentrip als je een keer wat anders wil. Het is een interessante stad met veel geschiedenis. De sfeer in de binnenstad is gezellig en hippe tentjes zie je ook steeds meer.

Wil je ook naar Warschau?

Neem gerust contact met me op

Tel. 06-18314018 of mail naar natascha.vandam@travelcounsellors.nl

Jouw Persoonlijke Travel Counsellor